Mô tả

Tóm tắt & Review (Đánh Giá) tiểu thuyết Nhà Tù Shawshank của tác giả Stephen King & Đỗ Phan Thu Hà (dịch).

Cuốn sách được chia thành 4 phần: Hy vọng tựa nhựa Xuân, Mùa Hè vụn vỡ, Thu tàn thơ ngây, và Câu chuyện mùa Đông, mỗi phần là một câu chuyện. Trong đó:

Nhà tù Shawshank là phần nổi bật nhất, tương ứng với phần Hy vọng tựa nhựa Xuân. Bộ phim cùng tên (Shawshank Redemption) cũng đã được đề cử cho giải Oscar năm 1994 cho hạng mục Phim chuyển thể hay nhất.

Truyện nói về Andy Dufresne một chủ ngân hàng bị kết án oan giết vợ phải ngồi tù chung thân tại nhà tù khét tiếng nhất bang là Shawshank. Khác hẳn với những con người đầu hàng số phận và sống buông xuôi tại những buồng giam, song sắt – Andy vẫn nuôi dưỡng kế hoạch vượt ngục trong mình. Trong suốt quá trình ở Shawshank, Andy chứng kiến sự tàn ác của cai ngục, của sự mất nhân tính và sự tha hóa của giám đốc nhà tù khi nhúng tay vào tham nhũng, bóc lột và giết chóc tù nhân. Tuy nhiên giữa những mặt tối ấy, tình bạn cao đẹp cũng như niềm tin vào số phận của Andy dành cho những con người anh yêu mến như Red, Tommy bật lên như ngọn lửa le lói trong giông bão nhưng vô cùng mạnh mẽ đưa con người vực dậy từ cõi chết. Có thể đây là một tác phẩm ít máu me và cảm động nhất của Stephen King.

Ba truyện còn lại bao gồm:

“Apt Pupil” (Học sinh ngoan) – tương ứng với phần Mùa hè vụn vỡ – là nguồn cảm hứng cho bộ phim cùng tên kể về cậu học sinh trung học hàng đầu Todd Bowden và nỗi ám ảnh về quá khứ đen tối và chết chóc của một người đàn ông lớn tuổi trong thị trấn. Đây không phải là một câu chuyện kinh dị, mà là một thước phim tâm lý kinh dị. Cậu bé 14 tuổi Todd Bowden ấy vô tình bị rơi vào vòng xoáy tò mò đến mê hoặc về các trại tử thần Diệt chủng người Do Thái. Sau khi tìm hiểu và phát hiện ra người hàng xóm là một tên phát xít SS đang ẩn náu, cậu ta đã tống tiền người đàn ông này để đổi lại được nghe chi tiết về những gì thực sự đã xảy ra tại các trại diệt chủng. Cả hai đã hình thành mối quan hệ yêu/ghét kéo dài đến hết cuộc đời của họ cho đến khi thứ đã gắn kết họ lại với nhau lại kéo họ ra xa nhau bằng sự báo thù.

Trong “The Body” (Cái xác) – tương ứng với phần Thu tàn thơ ngây – viết về bốn chàng trai trẻ ngổ ngáo tại một thị trấn nhỏ và hành trình đối mặt với sự sống, cái chết và những nguy cơ về cái chết của chính họ. Câu chuyện này đã được chuyển thể thành bộ phim Stand By Me.

Cuối cùng là câu chuyện về một người phụ nữ xấu số đã qua đời trong một tai nạn kinh hoàng vào đúng ngày cô chuyển dạ trong “Phương pháp Hít thở” thuộc phần Câu chuyện mùa đông. Lấy bối cảnh một Giáng sinh lạnh giá, bão tố, King sẽ cho độc giả được trải nghiệm những yếu tố kinh dị điển hình trong ngòi bút của ông qua câu chuyện này.”

Một số đánh giá về cuốn sách Nhà Tù Shawshank

“Một tác phẩm chứa dựng bộ tứ câu chuyện kinh dị ấn tượng – nguồn cảm hứng đứng sau những bộ phim chuyển thể thành công nhất của King như Stand by me và Nhà tù Shawshank. Với cái tài miêu tả và dẫn dắt của King, ta sẽ chỉ thấy mê hoặc, hồi hộp đến nín thở, như cái cách bạn đang được dìu bước xuyên qua một bãi mìn.” – Portland Oregonian

“Sách của King luôn khiến độc giả không thể cưỡng lại việc liên tục lật giở những trang sách, dự đoán… để rồi vỡ òa trước một cái kết không thể thông minh hơn.“ – Los Angeles Herald Examiner

“Không có con quỷ nào rúc rích trong tủ quần áo, không có ma cà rồng nào đùa giỡn dưới ánh trăng. Nhưng những móng vuốt xù xì trong các tác phẩm của King luôn khiến ta phải rợn tóc gáy.” – Cosmopotian

Thông tin tác giả Stephen King

Đã không còn là cái tên xa lạ với độc giả thể loại kinh dị, kì bí với các tác phẩm cùng các bộ phim chuyển thể đã trở thành kinh điển. Là tác giả của hơn 50 cuốn sách bán chạy nhất, ông là một bậc thầy trong việc tạo ra một bầu không khí u ám lên từng trang truyện. Stephen King cũng là người giỏi nhất trong việc tạo ra từng mảnh ghép của câu chuyện – những mảnh ghép tưởng chừng rời rạc – và xếp chúng với nhau theo một cách khéo léo và đơn giản hơn bao giờ hết. Với Sau này, Stephen King đã tạo ra một trải nghiệm đầy ám ảnh, khi mà một đứa trẻ không còn được phép ngây thơ nữa.

Tác giả Stephen King có biệt tài viết về trẻ em và trong Sau này, mọi thứ bạn mong đợi đều có: một nhân vật vừa chân thực vừa khác lạ, vừa đời thường lại vừa phi thường; một cốt truyện được sắp đặt khéo léo và một câu chuyện về sự trưởng thành đầy đớn đau.

***

Có lẽ ai trong chúng ta, nếu mê phim ảnh thì bắt buộc phải xem The Shawshank Redemption, bộ phim điểm cao nhất IMDb, một trong những bộ phim hay nhất lịch sử điện ảnh. Nhưng ít ai biết được phim này lại được chuyển thể từ truyện của Stephen King, cả tôi cũng vậy, trước khi đọc cuốn sách này thì không hề biết, vì nó không giống kiểu truyện của King mà ta từng biết.

The Shawshank Redemption có lẽ là phim hiếm hoi mà chuyển thể từ tác phẩm văn học mà lại còn hay hơn cả khi đọc sách. Bởi câu chuyện “Hy vọng tựa nhựa xuân” được kể bằng góc nhìn của nhân vật Red (không phải nhân vật chính), nên sẽ hơi đơn điệu trong cách thể hiện. Ở phim thì ngược lại, đa màu sắc, đa góc nhìn, nhiều tình tiết hơn.

Có một số tình tiết quan trọng mà khi lên phim đã được thay đổi so với truyện, là tình tiết tên tù vào sau biết được án oan sai của Andy sau đó thì bị giám đốc nhà tù trừ khử, trong truyện thì không, trong nguyên tác là tên tù này được chuyển qua nhà tù khác, sướng hơn (đi tù được về thăm nhà cuối tuần). Chi tiết thứ 2 là nếu trong phim, Andy tạo ra một nhân dạng mới thông qua việc trốn thuế cho giám đốc nhà tù thì ở trong truyện cái này do một người bạn thân của Andy bên ngoài làm giúp. Kết cục của giám đốc nhà ngục cũng thay đổi, trong truyện thì giám đốc chỉ bị cách chức, còn trong phim thì ông này tự sát. Những tình tiết thay đổi này thực sự “nâng tầm” bộ phim lên, tăng mức độ kịch tính của câu chuyện và tăng “thông minh” cho nhân vật Andy, người xem cũng cảm thấy thích thú hơn.

Tagline của truyện này là “Hy vọng tựa nhựa Xuân”, nên chắc chắn nó phải nói về hy vọng. Andy đã mất 27 năm đêm đêm đục bức tường nhà tù để vượt ngục, còn Red là gần 40 năm để có lại hy vọng. Andy vừa giữ hy vọng trong mình không tắt, vừa truyền hy vọng cho Red. Hy vọng khiến tâm hồn người ta bay xuyên qua cả những bức tường tù, ở đó không ai giam cầm được họ nữa cả. Phim này kinh điển bởi những thông điệp tầng tầng lớp lớp như thế.

Một chi tiết hay khác mà khi đọc trong sách thấy rất sướng mà lên phim thì không hay bằng, là cảnh mà toán tù nhân được lên mái nhà làm việc, ở đó Andy đã bạo gan tới đề xuất giúp cai ngục trốn thuế, đổi lại là 3 chai bia cho mỗi “đồng nghiệp” của anh. Chi tiết này miêu tả về sự “tự do”, ngồi hưởng gió xuân trên mái nhà, uống chai bia lạnh và nghĩ về “tự do”, thật đẹp, thật lãng mạn, thật bi tráng. Tự do là tương đối mà với mỗi người lại có một định nghĩa, một mức độ mưu cầu khác nhau. Và những người tù trên mái nhà mùa xuân hôm ấy nhấm nháp tự do qua chai bia lạnh, tìm tự do ở nơi mất tự do.

“Thể chế hóa” là từ được dùng để chỉ việc nhà tù có thể cải tạo và biến đổi con người, “ban đầu chúng ta ghét những bức tường giam cầm, sau đó ta bắt đầu thấy nó thân thuộc, thời gian càng trôi đi, thiếu bức tường ta sẽ không sống được nữa”. Để minh họa cho “thể chế hóa” biến đổi con người là mảnh đời của Brooks, một tù nhân ở 50 năm trong tù, sau đó được ân xá ra ngoài. Bước ra thế giới ngoài kia, 50 năm trôi qua, Brooks không còn thuộc về thế giới ấy nữa, nhà tù mới là nơi ông thuộc về, ở ngoài kia ông là con số 0, còn trong tù ông có ý nghĩa. Brooks tự sát chỉ vài ngày sau khi được ra khỏi nhà tù.

Khái niệm “thể chế hóa” này nó rất hay, dù Stephen King đã viết nó mấy chục năm về trước thì đến bây giờ nó vẫn đúng chính xác với xã hội này. Thế hệ bị giam cầm quá lâu, làm không dám làm, nói không dám nói, những bức tường tư tưởng dựng lên trong tâm trí kéo dài khiến cho họ mất dần sức phản kháng, ngày một yêu thích các bức tường và cần có những bức tường để cảm thấy yên tâm. Tự do và hy vọng là những gì mà Andy quyết giữ lấy, dù có phải ở 27 năm trong tù, bị “thể chế hóa” mòn mỏi. Andy nhắn nhủ Red trong thư: “Hy vọng là một điều tốt, nhiều khi là điều tốt đẹp nhất. Mà những thứ tốt đẹp thì không bao giờ lụi tàn..”.

Nhà Tù Shawshank là một lời nhắc nhở về “hy vọng” và “tự do”, nhà tù không phải chỉ có ở nơi hẻo lánh đầy lính gác, nhà tù rộng lớn hơn, gần gũi hơn, có khi ta đang ở tù mà không biết.

***